Ülkemizde yapılan asansörlerin çoğu Sınıf I grubundadır. Yapılan asansörler incelendiğinde bunların büyük kısmının 4-5 kişilik oldukları ve imalat aşamasında 700 mm genişliğinde kapıların kullanıldığı görülecektir.
Tekerlekli sandalyelerin genişliği 60-75 cm uzunluğu ise 100-120 cm arasında değişmektedir. Özürlülerin asansörleri kullanması için gerekli olan ölçüler Nisan 2004’te yayınlanan ve halen geçerliliğini koruyan TS 8237 ISO 4190’da verilmiştir. Bu ölçüler (630 kg ) 8 kişilik asansöre tekabül eder.
Asansörler bu ölçülerde yapılsa bile yine de tekerlekli sandalye kullananların sorunlarına çoğu yerde çözüm getirilememektedir. Özürlüler için bina giriş merdiveni ilk engeli oluşturmaktadır. Bina içinde ise dar koridorlar kapılar ve yarım kat bağlantılı asansörler özürlülerin hareketlerini büyük ölçüde kısıtlamaktadır. Özürlülerin asansör kapısına kadar rahatlıkla gidebilmesi için gidiş yolu düz olmalıdır. Eğer merdiven varsa sabit ya da seyyar rampa konulmalıdır.
Tekerlekli sandalyelerin genişliği 60-
Asansörler bu ölçülerde yapılsa bile yine de tekerlekli sandalye kullananların sorunlarına çoğu yerde çözüm getirilememektedir. Özürlüler için bina giriş merdiveni ilk engeli oluşturmaktadır. Bina içinde ise dar koridorlar kapılar ve yarım kat bağlantılı asansörler özürlülerin hareketlerini büyük ölçüde kısıtlamaktadır. Özürlülerin asansör kapısına kadar rahatlıkla gidebilmesi için gidiş yolu düz olmalıdır. Eğer merdiven varsa sabit ya da seyyar rampa konulmalıdır.
Rampa eğimleri %5 ile %10 arasındadır. 10 cm’ye kadar bir yükseklik farkında en fazla rampa eğimi %1025 cm’ye kadar olan yükseklik farkında en fazla rampa eğimi %825 50 cm’ye kadar olan yükseklik farkında ise en fazla rampa eğimi %5 alınmalıdır. Çok kısa rampaların eğimi zorunlu durumlarda %12 olabilir. Bir rampanın boyu 6 m’den fazla ise araya 150 cm uzunluğunda bir sahanlık konur. Rampa genişlikleri 130 cm’nin altına düşürülmeye çalışılmalıdır.
Ortak yaşam alanlarının özürlüler için uygun hale getirilmesi kanunlarla yasalaştırılmıştır. Bu kanunlardan asansörlerle ilgili olanlardan birisi ‘? Sayılı Kanun Kapsamı Dışında Kalan Belediyeler Tipi İmar Yönetmeliği’’dir. Bu yönetmelik büyükşehir belediyeleri dışında kalan belediyeleri kapsar. Bu yönetmeliğin asansörlerle ilgili kısmı aşağıdadır:
"Madde 45: Zemin katından itibaren kat adedi 4’ten fazla olan yapılar ile bodrumda iskan edilen katlarla birlikte 5 ve daha fazla katlı yapılarda bodrumdan başlayan ve giriş dahil tüm katlara hizmet veren asansör yapılması zorunludur. Yapı sahibince istenirse daha az katlı yapılarda da asansör yapılabilir. Asansör kabininin dar kenarı (1.20) m ve alanı (1.80) m2’den kapı genişliği ise (0.90) m’den az olamaz. Asansör önü sahanlık genişliği asansör kapısı sürgülü ise en az (1.20) m asansör kapısı dışa açılan kapı ise en az (1.50) m olmalıdır.
Türk Standartları Enstitüsü kıstaslarının yukarıdaki ölçü ve miktarlardan küçük olması halinde bu madde hükümleri geçerlidir. Kullanılabilir katların alanı 800 m2’den ve kat adedi 1’den fazla olan umumi binalarda en az bir adet asansör yapılması zorunludur. Ayrıca kat alanı 800 m2’den ve kat adedi 3’ten fazla olan umumi binalarla yüksek katlı binalarda yukarıdaki esaslara uygun ve en az 2 adet olmak üzere binanın tipi kullanım yoğunluğu ve ihtiyaçlarına göre belirlenecek sayıda asansör yapılması zorunludur. Bu asansörlerden en az bir tanesinin herhangi bir tehlike anında arıza veya elektriklerin kesilmesi halinde zemin kata ulaşıp kapılarını açacak yangına dayanıklı malzemeden yapılmış şaft içinde duman sızdırmaz nitelikte kesintisiz bir güç kaynağından beslenecek şekilde tesis edilmesi gerekmektedir.
Binalarda usulüne göre asansör yapılmış olması bu yönetmelikte belirtilen şekil ve ölçülerde merdiven yapılması şartını kaldırmaz. Asansörün yapılması ve işletilmesi ile ilgili hususlarda yukarıdaki hükümler de dikkate alınarak 20.12.1995 tarihli ve 22499 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Asansör Yönetmeliği" ve “Türk Standartları Enstitüsü Standartları” hükümlerine uyulur.
Yukarıdaki yasa özellikle Balıkesir ve Denizli illerinde doğru bir şekilde uygulama halindedir. Diğer illerde ise bu uygulamanın yeterince yaygınlaşmadığı görülüyor. Oysa ki ülkemizde özürlü sayısı oldukça fazla.
Devlet İstatistik Enstitüsü’nün 2002 yılı Genel Nüfus Sayımı Sonuçları Türkiye’de toplam özürlü nüfusun 1234139 olduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca özürlü grupları içinde fiziksel özürlüler 472629 kişi (toplamın % 38.2’si) ile sayıca en fazla olan grubu oluşturmaktadır.
Mevcut inşaatların çoğu 630 kg asansörler için uygun değil ama bizler 5 kişilik asansörleri de uygun hale getirebiliriz. 800 mm kapı kullanıp karşı ağırlığı yan tarafa yerleştirerek kabin derinliğini uzun tutarsak asansörleri tekerlekli sandalye için uygun hale sokabiliriz.
Genişliği 900 mm derinliği 130 mm olan bir kabinin alanı 117 m2 olur ki bu da 400 kg (5 Kişilik) kabin standardındadır. Özürlüler dışında yaşlı insanlar da tekerlekli sandalye kullanmaktadır. Unutmamak gerekir ki bizler de ileride yaşlandığımızda tekerlekli sandalye kullanmak zorunda kalabiliriz.
Asansör yaparken 800 mm kapı kullanmaya butonları tekerlekli sandalyedeki insanların da ulaşabileceği şekilde yerleştirmeye ve kabin ölçülerini özürlülere uygun yapmaya özen gösterdiğimiz taktirde özürlüler için hayatı kendi payımıza kolaylaştırmış oluruz.
.jpg)
